List do zboru w Sardes

Tekst pamięciowy: Jak 1,22

„A bądźcie wykonawcami Słowa, a nie tylko słuchaczami, oszukującymi samych siebie.” (Jak 1,22 BW);

„Wprowadzajcie słowo w czyn, a nie bądźcie tylko słuchaczami, którzy oszukują samych siebie.” (Jak 1,22 BP).

Wstęp: Sardes to starożytne miasto w Azji Mniejszej (obecnie Turcja) w dolinie rzeki Gediz nad potokiem Sart Çay. Stolica Lidii. Ważne miasto już w 1. połowie VII w p.n.e. Największe znaczenie osiągnęło w połowie VI w. p.n.e. za panowania króla Krezusa. W 546 p.n.e. zdobyte przez króla Persów Cyrusa II Starszego i zamienione w stolicę satrapii perskiej.

W 499 p.n.e. w czasie powstania jońskiego zniszczone przez Greków. W 480 p.n.e. baza króla Kserksesa I w czasie przygotowań do wyprawy na Grecję. Sardes miało duże znaczenie polityczne i gospodarcze. W 334 p.n.e. opanowane przez Aleksandra Wielkiego. Po walkach diadochów weszło w skład monarchii Seleucydów. W 188 p.n.e. włączone do państwa pergameńskiego; od 133 p.n.e. należało do Rzymu.

Wykopaliska archeologiczne (1910-1914 i od 1961) odsłoniły ruiny świątyni Artemidy z ok. 300 p.n.e., ulicę rzymską, resztki gimnazjonu, teatru, stadionu, żydowskiej synagogi z II w., bizantyjskiego kościoła oraz pozostałości akropolu.

1. W jaki sposób Pan Jezus określił sytuację zboru w Sardes?

Obj 3,1-2

„A do anioła zboru w Sardes napisz: Oto, co mówi Ten, który ma siedem duchów Bożych i siedem gwiazd: Wiem o twoich czynach; masz imię (głoszące), że żyjesz, ale jesteś umarły. Bądź czujny i wzmocnij to, co pozostało, a co miało umrzeć; nie stwierdziłem bowiem, aby twoje czyny były doskonałe przed moim Bogiem.” (Obj 3,1-2 BPD);

„Aniołowi Kościoła w Sardach napisz tak: To mówi Ten, który ma siedem Duchów Boga i siedem gwiazd. Wiem o twoich poczynaniach. Co prawda mówi się o tobie, że żyjesz; ale ty jesteś umarły. Ocknij się i umacniaj tych nielicznych, którzy jeszcze przetrwali, lecz grozi im niebezpieczeństwo. Widzę bowiem, że twoje postępowanie nie zasługuje na pochwałę w oczach Boga.” (Obj 3,1-2 BR).

2. Co może ustrzec nas przed niebezpieczeństwem duchowego odstępstwa?

Obj 3,3; 5 Mjż 4,9; 1 Tym 4,13-16

„Pamiętaj więc, czego się nauczyłeś i co usłyszałeś, i strzeż tego, i upamiętaj się. Jeśli tedy nie będziesz czujny, przyjdę jak złodziej, a nie dowiesz się, o której godzinie cię zaskoczę.” (Obj 3,3 BW);

„Pamiętaj więc, w jaki sposób przyjąłeś i usłyszałeś, strzeż tego i opamiętaj się. Bo jeśli nie będziesz czujny, przyjdę jak złodziej i nawet się nie dowiesz, o której godzinie cię zaskoczę.” (Obj 3,3 BPD);

„Miej się wszakże na baczności i pilnie się wystrzegaj, aby nie zapomnieć o tym, coś widział, aby nie uleciało to z twego serca po wszystkie dni twojego życia; opowiadaj też o tym swoim dzieciom i wnukom.” (5 Mjż 4,9 BP);

„Tylko się strzeż bardzo i pilnuj siebie, byś nie zapomniał o tych rzeczach, które widziały twe oczy, by z twego serca nie uszły po wszystkie dni twego życia, ale ucz ich swych synów i wnuków.” (5 Mjż 4,9 BT);

„Dopóki nie przyjdę, pilnuj czytania, napominania, nauki. Nie zaniedbuj daru łaski, który masz, a który został ci udzielony na podstawie prorockiego orzeczenia przez włożenie rąk starszych. O to się troszcz, w tym trwaj, żeby postępy twoje były widoczne dla wszystkich. Pilnuj siebie samego i nauki, trwaj w tym, bo to czyniąc, i samego siebie zbawisz, i tych, którzy cię słuchają.” (1 Tym 4,13-16 BW);

„Dopóki nie przybędę, przykładaj się do czytania, napominania i nauczania. Nie zaniedbuj w sobie daru, który zgodnie z proroctwem został ci dany przez włożenie rąk prezbiterów. Staraj się o to z całkowitym oddaniem, aby twój postęp był dla wszystkich widoczny. Pilnuj siebie samego i pilnuj nauczania, bądź w tym wytrwały. Czyniąc tak zbawisz i siebie, i tych, którzy ciebie słuchają.” (1 Tym 4,13-16 BP).

3. W jaki sposób Bóg wyróżnia tych, którzy są wierni Jego słowu?

Obj 3,4-6; 1 Mjż 18,32; 1 Mjż 19,29

„Lecz masz w Sardes kilka osób, które nie skalały swoich szat, więc chodzić będą ze mną w szatach białych, dlatego że są godni. Zwycięzca zostanie przyobleczony w szaty białe, i nie wymażę imienia jego z księgi żywota, i wyznam imię jego przed moim Ojcem i przed jego aniołami. Kto ma uszy, niechaj słucha, co Duch mówi do zborów.” (Obj 3,4-6 BW);

„Na to Abraham: Niech mój Pan się nie gniewa, jeśli raz jeszcze zapytam: gdyby znalazło się tam dziesięciu? Odpowiedział Pan: Nie zniszczę przez wzgląd na tych dziesięciu.” (1 Mjż 18,32 BT);

„Tak więc Bóg, niszcząc okoliczne miasta, wspomniał o Abrahamie i ocalił Lota od zagłady, jakiej uległy te miasta, w których Lot przedtem mieszkał.” (1 Mjż 18,32 BT).

4. Co Pan Jezus mówił o konieczności praktycznego realizowania Bożych praw przez lud Boży?

Mt 7,17-27

„Tak każde dobre drzewo wydaje dobre owoce, a złe drzewo wydaje złe owoce. Nie może dobre drzewo wydać złych owoców ani złe drzewo wydać dobrych owoców. Każde drzewo, które nie wydaje dobrego owocu, zostaje wycięte i wrzucone w ogień. A więc: poznacie ich po ich owocach. Nie każdy, kto mówi Mi: Panie, Panie!, wejdzie do królestwa niebieskiego, lecz ten, kto spełnia wolę mojego Ojca, który jest w niebie. Wielu powie Mi w owym dniu: Panie, Panie, czy nie prorokowaliśmy mocą Twego imienia i nie wyrzucaliśmy złych duchów mocą Twego imienia, i nie czyniliśmy wielu cudów mocą Twego imienia? Wtedy oświadczę im: Nigdy was nie znałem. Odejdźcie ode Mnie wy, którzy dopuszczacie się nieprawości. Każdego więc, kto tych słów moich słucha i wypełnia je, można porównać z człowiekiem roztropnym, który dom swój zbudował na skale. Spadł deszcz, wezbrały rzeki, zerwały się wichry i uderzyły w ten dom. On jednak nie runął, bo na skale był utwierdzony. Każdego zaś, kto tych słów moich słucha, a nie wypełnia ich, można porównać z człowiekiem nierozsądnym, który dom swój zbudował na piasku. Spadł deszcz, wezbrały rzeki, zerwały się wichry i rzuciły się na ten dom. I runął, a upadek jego był wielki.” (Mt 7,17-27 BT).

5. W jakich słowach apostoł Jakub przekonuje o konieczności praktycznego stosowania prawd wiary?

Jak 2,17-22

„Tak też i wiara, jeśli nie byłaby połączona z uczynkami, martwa jest sama w sobie. Ale może ktoś powiedzieć: Ty masz wiarę, a ja spełniam uczynki. Pokaż mi wiarę swoją bez uczynków, to ja ci pokażę wiarę na podstawie moich uczynków. Wierzysz, że jest jeden Bóg? Słusznie czynisz - lecz także i złe duchy wierzą i drżą. Chcesz zaś zrozumieć, nierozumny człowieku, że wiara bez uczynków jest bezowocna? Czy Abraham, ojciec nasz, nie z powodu uczynków został usprawiedliwiony, kiedy złożył syna Izaaka na ołtarzu ofiarnym? Widzisz, że wiara współdziałała z jego uczynkami i przez uczynki stała się doskonała.” (Jak 2,17-22 BT).

6. Jakie owoce mogą dziś świadczyć o prawidłowym rozwoju duchowym w Twoim zborze?

Czy formalna przynależność do Kościoła może być gwarancją zbawienia?

List do zboru w Tiatyrze

Tekst pamięciowy: Hbr 2,1

„Dlatego musimy tym baczniejszą zwracać uwagę na to, co słyszeliśmy, abyśmy czasem nie zboczyli z drogi.” (Hbr 2,1 BW);

„Musimy zatem bardzo pilnie zważać na to, cośmy usłyszeli, żebyśmy nie minęli się z celem.” (Hbr 2,1 BP).

Wstęp: Tiatyra to miasto, które w III w. p.n.e. odbudował Seleukos Nikator, który wcześniej był jednym z dowódców Aleksandra Wielkiego. Leżało w zachodniej Azji Mniejszej, ok. 60 km od wybrzeża Morza Egejskiego. Znajdował się tu zbór chrześcijański do którego Jezus Chrystus skierował orędzie, opisane w Księdze Objawienia. Obecnie na miejscu Tiatyry znajduje się miasto Akhisar, położone ok. 250 km od Stambułu i 375 km od Aten.

Tiatyra była zamożnym miastem i znanym ośrodkiem rzemiosła, zajmowano się tu między innymi tkaniem, farbowaniem, garncarstwem, wyprawianiem skór i obróbką metali. Tamtejsi rzemieślnicy do barwienia używali korzeni marzany barwierskiej, dzięki którym uzyskiwali charakterystyczny purpurowy kolor nazywany później czerwienią turecką. Biblia mówi, że podczas pierwszego pobytu apostoła Pawła w Filippi „pewna niewiasta z Tiatyry imieniem Lidia, sprzedawczyni purpury” została chrześcijanką. Możliwe jest, że była przedstawicielką handlową wytwórców purpury z Tiatyry.

Nie wiadomo, kto i kiedy zaniósł poselstwo Pana Jezusa do Tiatyry. W Biblii nie ma informacji o tym, że głosił tam Paweł albo inni misjonarze, ani o tym, że do swego miasta wróciła Lidia. Być może Dobra Nowina dotarła tam podczas dwuletniej działalności Pawła w Efezie (ok 53-55 n.e.), położonym ok. 115 km na pd. Zach. od Tiatyry, gdyż w okresie tym „wszyscy mieszający w okręgu Azji, zarówno Żydzi, jak i Grecy, usłyszeli Słowo Pańskie” (Dz 19,10).

1. Jakie pozytywne cechy zboru w Tiatyrze wyróżnił Pan Jezus w swoim poselstwie?

Obj 2,18-19

„Aniołowi Kościoła w Tiatyrze napisz: To mówi Syn Boży: Ten, który ma oczy jak płomień ognisty, a nogi jego są podobne do drogocennego metalu. Znam twoje czyny, miłość, wiarę, posługę i twoją wytrwałość, i czyny twoje ostatnie liczniejsze od pierwszych.” (Obj 2,18-19 BP);

„A do anioła zboru w Tiatyrze napisz: To mówi Syn Boży, który ma oczy jak płomień ognia, a nogi jego podobne są do mosiądzu. Znam uczynki twoje i miłość, i wiarę, i służbę, i wytrwałość twoją, i wiem, że ostatnich uczynków twoich jest więcej niż pierwszych.” (Obj 2,18-19 BW).

2. Co Biblia mówi o wszechwiedzy Boga?

1 Kron 28,9; Jer 20,12; Ps 139,1-4; Hbr 4,12

„A ty, Salomonie, synu mój, znaj Boga, ojca twojego, i służ mu z całego swego serca i z duszy ochotnej, gdyż Pan bada wszystkie serca i przenika wszystkie zamysły. Jeżeli go szukać będziesz, da ci się znaleźć, lecz jeżeli go opuścisz, odrzuci cię na wieki.” (1 Kron 28,9 BW);

„Ty zaś, mój synu Salomonie, uznaj Boga ojca twego i służ Mu sercem doskonałym i umysłem oddanym, bo Jahwe przenika wszystkie serca i zgłębia wszystkie tajniki myśli. Jeśli Go szukać będziesz, pozwoli ci się odnaleźć, ale jeśli Go opuścisz, i On cię też odrzuci na wieki.” (1 Kron 28,9 BP);

„Lecz Ty, o Panie Zastępów, który badasz sprawiedliwego, przenikasz nerki i serce, spraw, bym ujrzał twoją pomstę nad nimi, gdyż tobie powierzyłem moją sprawę.” (Jer 20,12 BW);

„Panie Zastępów, Ty, który doświadczasz sprawiedliwego i który patrzysz na nerki i serce, dozwól, bym zobaczył Twoją pomstę na nich. Tobie bowiem powierzyłem swą sprawę.” (Jer 20,12 BT);

„Jahwe Zastępów, co sprawiedliwie oceniasz, wzrokiem przenikasz nerki i serce, niech widzę Twą pomstę nad nimi, bom Tobie powierzył mą sprawę.” (Jer 20,12 BP);

„Kierownikowi chóru; Psalm Dawida. Przejrzałeś mnie, Jahwe, i znasz mnie, znasz mnie, gdy siadam i kiedy wstaję, przenikasz z daleka moje myśli. Czy chodzę, czy spoczywam, Ty wiesz o mnie, dajesz baczenie na wszystkie moje drogi. Zanim język mój wypowie słowo, Ty, Jahwe, znasz je już doskonale.” (Ps 139,1-4 BP);

„Dla kierującego chórem. Psalm Dawida O Panie, Ty mnie przenikasz i znasz dobrze, Ty wiesz o mnie wszystko, gdy siedzę lub stoję, wszystkie moje myśli rozpoznajesz z daleka. Jest Ci wiadomo, kiedy chodzę i kiedy spoczywam, znane Ci są dobrze wszystkie moje drogi. Zanim mój język wypowie jakieś słowo, Ty, Panie, znasz je już dobrze.” (Ps 139,1-4 BR);

„Żywe bowiem jest słowo Boże, skuteczne i ostrzejsze niż wszelki miecz obosieczny, przenikające aż do rozdzielenia duszy i ducha, stawów i szpiku, zdolne osądzić pragnienia i myśli serca.” (Hbr 4,12 BT);

„Słowo Boże jest bowiem żywe i skuteczne, ostrzejsze nad wszelki miecz o dwu ostrzach. Dlatego przenika aż tam, gdzie duch styka się z duszą, a szpik ze stawem kości, i osądza najskrytsze pragnienia i zamysły ludzkiego serca.” (Hbr 4,12 BR).

3. Jaki zarzut pada pod adresem anioła zboru w Tiatyrze?

Obj 2,20-21

„Lecz mam ci za złe, że pozwalasz niewieście Izebel, która się podaje za prorokinię, i naucza, i zwodzi moje sługi, uprawiać wszeteczeństwo i spożywać rzeczy ofiarowane bałwanom. I dałem jej czas, aby się upamiętała, ale nie chce się upamiętać we wszeteczeństwie swoim.” (Obj 2,20-21 BW);

„Lecz mam przeciw tobie to, że pobłażasz tej kobiecie Jezabel, która się podaje za prorokinię i naucza, i zwodzi moje sługi, aby uprawiali nierząd i spożywali z ofiar składanych bóstwom. Dałem jej czas na opamiętanie, lecz nie chce się opamiętać w swoim nierządzie.” (Obj 2,20-21 BPD).

Uwaga: Izebel, to postać biblijna ze Starego Testamentu, żona Achaba, matka Atalii, zm. w 843 p.n.e. Była córką Ethbaala I, króla Sydonu. Poślubiła Achaba, króla Izraela. Czciła bogów pogody i płodności: Baala i Aszerę. Za jej namową Achab i zmuszeni przez niego podwładni przyjęli jej religię. Izebel kazała zabić proroków Boga i w ich miejsce wprowadzić proroków Baala. Ocalał tylko Eliasz i później pokonał proroków Baala na górze Karmel. Wówczas zapragnęła śmierci Eliasza i prorok musiał się ukrywać. Sama wydała na siebie wyrok śmierci, kiedy zachęcała Achaba, by zabił Nabota, żeby przejąć jego winnicę. Eliasz zapowiedział jej gwałtowną śmierć. Dziesięć lat po śmierci Achaba, w trakcie krwawej rewolty, została wyrzucona z okna pałacowego w Jizreel, następnie stratowały ją konie, a psy zjadły jej ciało i zlizały krew. Znaleziono tylko czaszkę, nogi i dłonie.

W Nowym Testamencie występuje jako pseudoprorokini zwodząca chrześcijan, nawołująca do nienawiści Boga, połączonej z nierządem sakralnym i spożywaniem ofiar składanych bożkom.

4. Jakimi groźbami posługuje się Jezus, aby ostrzec swój lud przed bałwochwalstwem i jaką ważną prawdę przypomina?

Obj 2,22-23; Mt 16,27

„Toteż rzucę ją na łoże, a tych, którzy z nią cudzołożą, wtrącę w ucisk wielki, jeśli się nie upamiętają w uczynkach swoich. A dzieci jej zabiję; i poznają wszystkie zbory, że Ja jestem Ten, który bada nerki i serca, i oddam każdemu z was według uczynków waszych.” (Obj 2,22-23 BW);

„Oto rzucę ją na łoże boleści, a tych, którzy z nią cudzołożą, w wielki ucisk — jeśli się nie opamiętają w swoich uczynkach — a jej dzieci zabiję śmiercią; i poznają wszystkie zbory, że Ja jestem tym, który bada nerki i serca — i oddam każdemu z was według waszych czynów.” (Obj 2,22-23 BPD);

„A Syn Człowieczy przyjdzie w chwale swego Ojca z aniołami swymi i wtedy odda każdemu według jego uczynków.” (Mt 16,27 BP);

„Albowiem Syn Człowieczy przyjdzie w chwale Ojca swego razem z aniołami swoimi i wtedy odda każdemu według jego postępowania.” (Mt 16,27 BT).

5. Jakie polecenie daje Pan Jezus tym, którzy nie splamili się bałwochwalstwem?

Obj 2,24-25

„A wam, pozostałym mieszkańcom Tiatyry, wam, którzy odrzucacie tę naukę i - jak mówię - nie znacie głębin szatana, oświadczam: Nie nakładam na was żadnych nowych ciężarów. Trzymajcie się jednak tego, co posiadacie, aż do czasu mojego przyjścia.” (Obj 2,24-25 BR).

6. Co obiecuje Pan Jezus wszystkim zwycięzcom i jaki obraz Jezusa zawarty jest w tym fragmencie Pisma Świętego?

Obj 2,26-29

„Zwycięzcy i temu, kto pełni aż do końca uczynki moje, dam władzę nad poganami, i będzie rządził nimi laską żelazną, i będą jak skruszone naczynia gliniane; taką władzę i Ja otrzymałem od Ojca mojego; dam mu też gwiazdę poranną. Kto ma uszy, niechaj słucha, co Duch mówi do zborów.” (Obj 2,26-29 BW);

„Temu, kto zwycięży, oraz temu, kto zachowa aż do końca moje dzieła, dam władzę nad narodami i [będzie nimi rządził żelazną laską — zostaną pokruszone] jak [gliniane naczynia] — podobnie jak Ja otrzymałem (władzę) od mojego Ojca; dam mu też gwiazdę poranną. Kto ma uszy, niech wysłucha, co Duch ogłasza zborom.” (Obj 2,26-29 BPD).

7. W jaki sposób chrześcijanie powinni głosić nadchodzące przyjście Pana Jezusa i jak mamy się na nie przygotować?

2 Ptr 3,9.10.14.15

„Nie zwleka Pan z wypełnieniem obietnicy - jak niektórzy są przekonani, że Pan zwleka - ale On jest cierpliwy w stosunku do was. Nie chce bowiem niektórych zgubić, ale wszystkich [chce] doprowadzić do nawrócenia. Jak złodziej zaś przyjdzie dzień Pański, w którym niebo z szumem przeminie, gwiazdy się w ogniu rozsypią, a ziemia i dzieła na niej zostaną odnalezione. (...) Dlatego, umiłowani, oczekując tego, starajcie się, aby [On] was znalazł bez plamy i skazy - w pokoju, a cierpliwość Pana naszego uważajcie za zbawienną, jak to również umiłowany nasz brat, Paweł, według danej mu mądrości napisał do was.” (2 Ptr 3,9.10.14.15 BT);

„Pan nie zwleka z wypełnieniem tego, co przyobiecał, mimo iż niektórzy myślą inaczej. On tylko jest cierpliwy względem was. Nie chce bowiem niczyjej zagłady, lecz pragnie, żeby się wszyscy nawrócili. Dzień Pański zaś przyjdzie jak złodziej. Niebo i ziemia znikną wtedy w okamgnieniu, gwiazdy rozsypią się pod działaniem ognia, a po ziemi i tym, co ją wypełnia, nie pozostanie nawet ślad najmniejszy. (...) Dlatego, najmilsi, oczekując na to wszystko, dokładajcie wszelkich starań, aby Pan zastał was bez żadnej skazy i zbrukania, w prawdziwym pokoju. Ceńcie sobie bardzo wielkoduszność Pana, jak to napisał, z właściwą sobie mądrością Bożą, umiłowany brat nasz Paweł w liście skierowanym do was.” (2 Ptr 3,9.10.14.15 BR).

List do zboru w Pergamonie

Tekst pamięciowy: Iz 33,6

„Nadejdą dla ciebie czasy bezpieczne. Bogactwem zbawienia to mądrość i poznanie, bojaźń przed Panem to jego skarb.” (Iz 33,6 BW);

„I zawita trwały pokój w jego czasach. Zasobem sił zbawczych - mądrość i wiedza, jego skarbem jest bojaźń Pańska.” (Iz 33,6 BT);

„Udziałem [wiernego ] będzie czas bezpieczny, pełnia zbawienia, mądrość, umiejętność! A jego skarbem będzie bojaźń Jahwe.” (Iz 33,6 BP).

Wstęp: Pergamon, miasto w północno-zachodniej Anatolii (obecnie ruiny koło miasta Bergama w Turcji), starożytna stolica hellenistycznej monarchii założonej w 283 p.n.e. przez dynastię Attalidów. Wokół istniejącego tu pierwotnie zamku, za czasów perskich (VI-IV w. p.n.e.) rozwinęło się greckie miasto.

Ok. 284 p.n.e. komendant Filetajros, dowódca zamku-skarbca Aleksandra Wielkiego, uniezależnił się od Lizymacha i ogłosił niezależnym władcą. Jego następcy: Eumenes I (263-241 p.n.e.) i Attalos I (241-197 p.n.e.), ogłosili niezależność. Attalos I ogłosił się królem Pergamonu. Po opanowaniu większości terenów zachodniej Azji Mniejszej władcy zapewnili Pergamonowi potęgę polityczną i gospodarczą.

Największy rozkwit Pergamonu przypada na czasy panowania Eumenesa II (197-159 p.n.e.), kiedy to Pergamon pokonał Galatów. Król, sojusznik Rzymu, na mocy pokoju w Apamei (188 p.n.e.) uzyskał większość posiadłości Seleucydów w Azji Mniejszej. Przejęcie od Syryjczyków handlu ze Wschodem oraz wysoko rozwinięte rolnictwo i hodowla przyczyniły się do wzrostu potęgi Pergamonu.

W tym czasie rozpoczęto produkcję pergaminu, konkurującego z egipskim papirusem, obłożonym zakazem wywozu poza Egipt. Jednym ze świadectw potęgi i bogactwa Pergamonu stało się budownictwo oraz rozwój oświaty. Królowie Pergamonu założyli bibliotekę, drugą po Bibliotece Aleksandryjskiej, przy której rozwinęła się szkoła filologiczna.

W latach ok. 250-160 p.n.e. Pergamon był jednym z głównych ośrodków rzeźby hellenistycznej. Następcy Eumenesa (Attalos II – 159-139 p.n.e. i Attalos III 139-133 p.n.e.) kontynuowali politykę przymierza z Rzymem. Attalos III, ostatni prawy potomek dynastii, zapisał swoje państwo w testamencie Rzymowi (133 p.n.e.).

Mimo sprzeciwu ludności Rzymianie opanowali Pergamon (131 p.n.e.) i większość jego terenów zamienili w rzymską prowincję Azję. W okresie cesarstwa Pergamon odgrywał ważną rolę gospodarczą i kulturalną. W II w n.e. był centrum pielgrzymek do sanktuarium Asklepiosa. W czasach bizantyjskich utracił znaczenie. W 717 zniszczony przez Arabów.

1. W jaki sposób Pan Jezus przedstawia się aniołowi zboru w Pergamonie?

Obj 2,12

„Aniołowi Kościoła w Pergamonie napisz: To mówi Ten, który ma miecz obosieczny, ostry.” (Obj 2,12 BT);

„Aniołowi gminy pergamońskiej napisz: To mówi ten, który jest uzbrojony w ostry miecz obosieczny.” (Obj 2,12 Kow).

2. Jakim określeniem nazwano miasto Pergamon i dlaczego?

Obj 2,13; por. Ez 28,2; Dan 4,26.27; Abd 1,1.3

„Wiem, gdzie mieszkasz, tam, gdzie jest tron szatana; a jednak trzymasz się mocno mego imienia i nie zaparłeś się wiary we mnie, nawet w dniach, kiedy Antypas, świadek mój wierny, został zabity u was, gdzie szatan ma swoje mieszkanie.” (Obj 2,13 BW);

„Znam uczynki twoje i gdzie mieszkasz, to jest, gdzie jest stolica szatańska, a iż trzymasz imię moje i nie zaprzałeś się wiary mojej, i w one dni, w które Antypas, świadek mój wierny, zabity jest u was, gdzie szatan mieszka.” (Obj 2,13 BG);

„Synu człowieczy, powiedz księciu Tyru: Tak mówi Pan, Jahwe: Ponieważ pyszniłeś się w swym sercu, mówiłeś: „Bogiem jestem, mieszkanie Boga zajmuję w sercu mórz”. Przecież ty człowiekiem jesteś, nie Bogiem. Swoje serce postawiłeś na równi z sercem Boga.” (Ez 28,2 BP);

„Synu człowieczy, powiedz władcy Tyru: Tak mówi Pan Bóg: Ponieważ serce twoje stało się wyniosłe, powiedziałeś: Ja jestem Bogiem, ja zasiadam na Boskiej stolicy, w sercu mórz - a przecież ty jesteś tylko człowiekiem, a nie Bogiem, i rozum chciałeś mieć równy rozumowi Bożemu.” (Ez 28,2 BT);

„Dwanaście miesięcy później przechadzając się po tarasie pałacu królewskiego w Babilonie, król mówił sobie: Oto wielki Babilon, który zbudowałem jako siedzibę królewską dla siebie, posługując się siłą mojej potęgi ku chwale mojego majestatu.” (Dan 4,26.27 BR);

„Gdy bowiem król Nebukadnesar po upływie dwunastu miesięcy przechadzał się po pałacu królewskim w Babilonie, odezwał się król i rzekł: Czy to nie jest ów wielki Babilon, który zbudowałem na siedzibę króla dzięki potężnej mojej mocy i dla uświetnienia mojej wspaniałości?” (Dan 4,26.27 BW);

„Widzenie Abdiasza. Usłyszałem wieść od Jahwe, a między narody wyprawiono posłańca: „Powstańcie, podnieśmy się do walki przeciw niemu;” 1a Tak mówi Jahwe-Pan do Edomu: (...) Zwodzi cię pycha twego serca: mieszkasz w grotach skalnych, na wysokościach wznosisz swe mieszkanie i mówisz sobie: „Któż zdoła mnie ściągnąć na ziemię?” (Abd 1,1.3 BP);

„Widzenie Abdiasza. Tak mówi Wszechmogący Pan o Edomie: Słyszeliśmy wieść od Pana i wysłano gońca do narodów: Wstańcie! Ruszmy przeciwko niemu! Do boju! (...) Pycha twojego serca zwiodła cię, który mieszkasz w rozpadlinach skalnych, swoją siedzibę umieściłeś wysoko, myśląc w swoim sercu: Kto mnie sprowadzi na ziemię?” (Abd 1,1.3 BW);

„Widzenie Abdiasza. Wprowadzenie Tak mówi Pan Bóg do Edomus. Wieść niezawodną usłyszeliśmy od Pana, a zwiastuna wysłano do narodów: Powstańcie! Stańcie przeciw niemu do bitwy! (...) A pycha twego serca zwiodła ciebie, który mieszkasz w rozpadlinach skalnych, który na wysokościach założyłeś swoją siedzibę, który mówisz w swym sercu: Któż mnie strąci na ziemię?” (Abd 1,1.3 BT).

3. Na jakie doświadczenia byli gotowi wyznawcy Jezusa a jakie napomnienie otrzymali?

Obj 2,13-15

„Wiem, gdzie mieszkasz, tam, gdzie jest tron szatana; a jednak trzymasz się mocno mego imienia i nie zaparłeś się wiary we mnie, nawet w dniach, kiedy Antypas, świadek mój wierny, został zabity u was, gdzie szatan ma swoje mieszkanie. Lecz mam ci nieco za złe, mianowicie, że są tam tacy, którzy trzymają się nauki Balaama, który nauczał Balaka, jak uwodzić synów izraelskich, by spożywali rzeczy bałwanom ofiarowane i uprawiali nierząd. Tak i ty masz u siebie takich, którzy również trzymają się nauki nikolaitów.” (Obj 2,13-15 BW);

„Wiem, gdzie mieszkasz - tam, gdzie wznosi się tron szatana. Lecz ty trzymasz się mocno imienia mego i nie zaparłeś się wiary we mnie, nawet w owych dniach, kiedy mój wierny świadek Antypas poniósł śmierć u was, gdzie znajduje się siedziba szatana. Ale mam nieco przeciwko tobie: Masz tam zwolenników nauki Balaama. Ten poradził Balakowi, żeby zarzucił sidła na synów Izraela i skłonił ich do spożywania mięsa ofiarowanego bałwanom oraz do rozpusty. A ty masz także ludzi, którzy w podobny sposób stali się zwolennikami nauki nikolaitów.” (Obj 2,13-15 Kow).

Uwaga: Nikolaici to chrześcijańska herezja gnostycka z I wieku głosząca nieskrępowaną swobodę obyczajów. Wspomniana w dwóch wersetach drugiego rozdziału Apokalipsy św. Jana, ostatniej księgi Nowego Testamentu. Zdaniem nikolaitów chrześcijanie nie musieli separować się od społeczeństwa pogańskiego i mogli zachowywać w życiu codziennym jego zwyczaje, jak nierząd czy uczestnictwo w ucztach ofiarnych, bez szkody dla swej duchowości.

Sekta powstała w 2 poł. I w.; wg Euzebiusza z Cezarei „istniała przez krótki przeciąg czasu” (HE III 29,1). Jej nazwa pochodzi od imienia Mikołaja, które jest z kolei greckim odpowiednikiem imienia Balaama.

Bileam, syn Beora – Prorok z Mezopotamii, którego Balak, król Moabu poprosił, by przeklął Izraelitów w czasie ich wędrówki po pustyni. Pokonali oni właśnie Amorytów i Balak obawiał się, że przyszła kolej na jego kraj. Początkowo Balaam odmówił spotkania z królem, lecz za drugim razem wyraził zgodę. Zamiast przekląć Izraelitów, pobłogosławił im trzy razy. Później jednak próbował sprowadzić zgubę na Izraelitów, zgubę przez bałwochwalstwo Izraelitów z Moabitkami.

„Wszak to one [kobiety moabskie] za radą Bileama pobudziły synów izraelskich do odstępstwa od Pana na rzecz Peora i stąd wynikła klęska dla zboru Pana.” (4 Mjż 31,16). Bileam został zabity w czasie ataku Izraelitów na Midianitów. Patrz Joz. 13,22.

Do uwagi:

„Izraelici zabili również mieczem razem z innymi wieszcza Balaama, syna Beora.” (Joz 13,22 BP).

4. W jakich okolicznościach współczesny chrześcijanin styka się z zagrożeniem bałwochwalstwa i niemoralności?

Jak należy przeciwdziałać tym zjawiskom?

5. Do czego wzywa swoich wyznawców Jezus i co obiecuje?

Obj 2,16-17

„Upamiętaj się więc; a jeżeli nie, przyjdę do ciebie wkrótce i będę z nimi walczył mieczem ust moich. Kto ma uszy, niechaj słucha, co Duch mówi do zborów. Zwycięzcy dam nieco z manny ukrytej i kamyk dam mu biały, a na kamyku tym wypisane nowe imię, którego nikt nie zna, jak tylko ten, który je otrzymuje.” (Obj 2,16-17 BW);

„Nawróć się zatem! Jeśli zaś nie - przyjdę do ciebie niebawem i będę z nimi walczył mieczem moich ust. Kto ma uszy, niechaj posłyszy, co mówi Duch do Kościołów. Zwycięzcy dam manny ukrytej i dam mu biały kamyk, a na kamyku wypisane imię nowe, którego nikt nie zna oprócz tego, kto je otrzymuje.” (Obj 2,16-17 BT).  

List do zboru w Smyrnie

Tekst pamięciowy: Iz 33,6

„Nadejdą dla ciebie czasy bezpieczne. Bogactwem zbawienia to mądrość i poznanie, bojaźń przed Panem to jego skarb.” (Iz 33,6 BW);

„I zawita trwały pokój w jego czasach. Zasobem sił zbawczych - mądrość i wiedza, jego skarbem jest bojaźń Pańska.” (Iz 33,6 BT);

„Udziałem [wiernego] będzie czas bezpieczny, pełnia zbawienia, mądrość, umiejętność! A jego skarbem będzie bojaźń Jahwe.” (Iz 33,6 BP).

Wstęp: Smyrna (obecnie Izmir) to miasto portowe w zachodniej Turcji nad Zatoką Izmirską, stolica prowincji Izmir. Współcześnie trzecie miasto pod względem wielkości w Turcji – 2,3 mln mieszkańców. Drugi port handlowy po Stambule.

Początki osadnictwa na terenie Izmiru sięgają 3000 roku p.n.e.. W X wieku p.n.e. Jonowie zajęli zatokę smyrneńską, wypędzając eolskich osadników i zbudowali miasto. Rozkwitające miasto zostało zburzone prawdopodobnie w roku 575 p.n.e. przez króla lidyjskiego Alyattesa II.

Czasy Aleksandra Wielkiego przyniosły miastu rozkwit. Kazał on wybudować twierdzę na wzgórzu Pagus, a u jej podnóża nowe miasto, do którego przesiedlił mieszkańców dawnej Smyrny. Odbudowane w pierwszej połowie IV w. p.n.e. przez Antygona I, a następnie rozbudowywane przez Lizymacha miasto, stało się głównym ośrodkiem handlowym w Azji Mniejszej. W czasach rzymskiego i bizantyjskiego panowania miasto ciągle się rozwijało. W 129 roku p.n.e. liczyło ok. 100 tysięcy mieszkańców i było znanym ośrodkiem handlowym. W roku 178 n.e. miasto przeżyło największe w swej historii trzęsienie ziemi. Z polecenia Marka Aureliusza zostało odbudowane w ciągu trzech lat. Pierwszym biskupem tamtejszej gminy chrześcijańskiej był Polikarp, któy z rozkazu rzymskiego namiestnika został w 153 r. spalony na stosie.

W VII w. miasto przezywało częste najazdy Arabów, ale padło dopiero w XI w. na skutek naporu Turków seldżuckich i pozostawało w ich władaniu przez około 20 lat, aż do czasu, kiedy odbiła je z ich rąk armia cesarska. Pod koniec XII w. władali Smyrną Genueńczycy korzystając z ogromnych walorów tutejszego portu. Władzę nad miastem stracili jednak po kilkudziesięciu latach na rzecz Turków. W latach 1344-1403 miasto należało do zakonu joannitów. W 1403 zostało zdobyte i zniszczone przez mongolskie wojska Timura.

W roku 1415 miasto przeszło w posiadanie Imperium Osmańskiego. Zdobywcy zmienili jego nazwę miasta na Izmir. Za Sulejmana Wspaniałego, w celu rozwoju handlu, Europejczycy otrzymywali pozwolenia na swobodny handel i na osiedlanie się w mieście. Wkrótce Izmir stał się miastem kosmopolitycznym. Po przegranej przez imperium I wojny światowej miasto w wyniku wojny grecko-tureckiej zostało zajęte przez Greków. 9 września 1922 r. Izmir został zajęty przez wojska Atatürka i poważnie zniszczony, mimo wcześniejszego o kilka dni opuszczenia go przez wojska greckie. Pomimo rozkazu wydanego przez Kemala Atatürka zabraniającego zabijania osób cywilnych, w czasie tureckiego zajmowania miasta doszło do rzezi znajdującej się tam ludności greckiej i ormiańskiej. Zginęło wówczas około 100 000 ludzi. W dniach 13-17 września 1922 r. doszło do wielkiego pożaru, w wyniku którego zniszczona została znaczna część miasta zamieszkiwanego przez chrześcijan (oszczędzone zostały dzielnice turecka i żydowska). Traktatem pokojowym w Lozannie w 1923 roku Izmir z powrotem został przyznany Turcji. Zgodnie z osobnym porozumieniem pomiędzy Gracją i Turcją nastąpiła wymiana ludności, dlatego miasto jest dziś zamieszkane głównie przez Turków.

1. W jakiej sytuacji znajdowali się chrześcijanie w Smyrnie i o czym zapewnił ich Jezus?

Obj 2,8.9

„A do anioła zboru w Smyrnie napisz: To mówi pierwszy i ostatni, który był umarły, a ożył; znam ucisk twój i ubóstwo, lecz tyś bogaty, i wiem, że bluźnią tobie ci, którzy podają się za Żydów, a nimi nie są, ale są synagogą szatana.” (Obj 2,8.9 BW);

„Aniołowi Kościoła w Smyrnie napisz tak: To mówi Pierwszy i Ostatni. Ten, który był umarły, ale oto ożył. Znam twoje udręki i ubóstwo - wiedz jednak, że jesteś bogaty. Wiem też, jakimi obelgami obrzucają cię ci, którzy uważają się za Żydów, ale w rzeczywistości nie są Żydami, lecz społecznością szatańską.” (Obj 2,8.9 BR).

2. Jakie wydarzenia zapowiedział Pan Jezus i do czego wezwał swoich wyznawców?

Obj 2,10

„Nie lękaj się cierpień, które mają przyjść na cię. Oto diabeł wtrąci niektórych z was do więzienia, abyście byli poddani próbie, i będziecie w udręce przez dziesięć dni. Bądź wierny aż do śmierci, a dam ci koronę żywota.” (Obj 2,10 BW);

„Zupełnie się nie bój nadchodzących cierpień. Oto diabeł wtrąci niektórych z was do więzienia, abyście zostali poddani próbie, i przez dziesięć dni będziecie mieli ucisk. Bądź wierny aż do śmierci, a dam ci wieniec życia.” (Obj 2,10 BPD);

„Nic się nie bój tego, co masz cierpieć. Oto wrzuci dyjabeł niektórych z was do więzienia, abyście byli doświadczeni; i będziecie mieli ucisk przez dziesięć dni. Bądź wierny aż do śmierci, a dam ci koronę żywota.” (Obj 2,10 BG).

3. Czego uczy nas historia Szczepana i jaki przykład daje nam ten mąż Boży?

DzAp 6,5.8-10; 7,57-60

„Słowa te spodobały się całej gminie. Wybrano Szczepana, człowieka pełnego wiary i Ducha Świętego, Filipa, Prochora, Nikanora, Tymona, Parmenasa i Mikołaja, prozelitę z Antiochii. (...) Szczepan, pełen łaski i mocy, dokonywał wśród ludu wiele zdumiewających znaków. Wtedy podjęli z nim dyskusję niektórzy ludzie, należący do synagogi Wyzwoleńców, Cyrenejczyków i Aleksandryjczyków, mieszkańcy Cylicji i Azji. Nie mogąc jednak dorównać mądrości i Duchowi, pod wpływem którego przemawiał.” (DzAp 6,5.8-10 BP);

„I podobał się ten wniosek całemu zgromadzeniu, i wybrali Szczepana, męża pełnego wiary i Ducha Świętego, i Filipa, i Prochora, i Nikanora, i Tymona, i Parmena, i Mikołaja, prozelitę z Antiochii; (...) A Szczepan, pełen łaski i mocy, czynił cuda i znaki wielkie wśród ludu. Niektórzy zaś z synagogi, zwanej libertyńską, oraz z synagog Cyrenejczyków i Aleksandryjczyków, a również z Cylicji i Azji, wystąpili, rozprawiając ze Szczepanem. Lecz nie mogli sprostać mądrości i Duchowi, z którego natchnienia przemawiał.” (DzAp 6,5.8-10 BW);

„Oni zaś podnieśli wielki krzyk, zatkali uszy swoje i razem rzucili się na niego. A wypchnąwszy go poza miasto, kamienowali. Świadkowie zaś złożyli szaty swoje u stóp młodzieńca, zwanego Saulem. I kamienowali Szczepana, który się modlił tymi słowy: Panie Jezu, przyjmij ducha mego. A padłszy na kolana, zawołał donośnym głosem: Panie, nie policz im grzechu tego. A gdy to powiedział, skonał.” (DzAp 7,57-60 BW);

„Na to oni podnieśli wielki krzyk, zatkali sobie uszy i rzucili się wszyscy razem na niego. Wywlekli go poza miasto i obrzucili kamieniami, a świadkowie złożyli swoje szaty u stóp młodego człowieka imieniem Szaweł. I tak kamienowali Szczepana, który modlił się w ten sposób: Panie Jezu, przyjmij ducha mego. A kiedy już upadł na kolana, zawołał głośno: Panie, nie uważaj ich za winnych tego grzechu! I po tych słowach skonał. A Szaweł godził się na zamordowanie Szczepana.” (DzAp. 7,57-60 BR).

4. Czemu służą doświadczenia i prześladowania ludzi wiernych Bogu?

1 Ptr 1,6-9; 4,1; 2 Mjż 20,20; Obj 2,11

„Dlatego radujecie się, chociaż na razie różne doświadczenia zasmucają was czasem, aby wasza wypróbowana wiara okazała się daleko cenniejsza od zniszczalnego złota, które próbuje się w ogniu. Przyniesie to wam chwałę, cześć i sławę w dniu objawienia się Jezusa Chrystusa. Jego to miłujecie, chociaż nie widzieliście Go, a i teraz nie widząc - wierzycie w Niego, a wierząc - cieszyć się będziecie radością niewymowną i pełną chwały, gdy osiągniecie cel waszej wiary - zbawienie dusz!” (1 Ptr 1,6-9 BP);

„Weselcie się z tego, mimo że teraz na krótko, gdy trzeba, zasmuceni bywacie różnorodnymi doświadczeniami, ażeby wypróbowana wiara wasza okazała się cenniejsza niż znikome złoto, w ogniu wypróbowane, ku chwale i czci, i sławie, gdy się objawi Jezus Chrystus. Tego miłujecie, chociaż go nie widzieliście, wierzycie w niego, choć go teraz nie widzicie, i weselicie się radością niewysłowioną i chwalebną, osiągając cel wiary, zbawienie dusz.” (1 Ptr 1,6-9 BW);

„Skoro więc Chrystus cierpiał w ciele, wy również w tę samą myśl się uzbrójcie, że kto poniósł mękę na ciele, zerwał z grzechem.” (1 Ptr 4,1 BT);

„Skoro więc Chrystus cierpiał za życia na ziemi, wy również uzbrójcie się tą myślą, że kto za życia na ziemi cierpiał (z Chrystusem), wyrzeka się grzechu.” (1 Ptr 4,1 BP);

„Ponieważ tedy Chrystus ucierpiał za nas w ciele, i wy też tąż myślą bądźcie uzbrojeni, że ten, co cierpiał w ciele, poprzestał grzechu.” (1 Ptr 4,1 BG);

„Ale Mojżesz rzekł do ludu: - Nie lękajcie się! Bóg przyszedł [tylko], aby was wypróbować i abyście przejęci czcią dla Niego nie dopuszczali się grzechów.” (2 Mjż 20,20 BP);

„Wtedy rzekł Mojżesz do ludu: Nie bójcie się, bo Bóg przyszedł, aby was doświadczyć i aby bojaźń przed nim była w was, byście nie grzeszyli.” (2 Mjż 20,20 BW);

„Kto ma uszy, nie usłyszy, co mówi Duch do Kościołów. Zwycięzcy śmierć druga na pewno nie wyrządzi szkody.” (Obj 2,11 BP);

„Kto ma uszy do słuchania, niech słucha, co mówi Duch do Kościołów: Zwycięzcy owa druga śmierć na pewno nie wyrządzi już żadnej szkody.” (Obj 2,11 BR).

5. W jakich słowach Pan Jezus zapowiadał swoim uczniom doświadczenia i zapewniał o Bożej opiece?

Mt 10,16-18; 28-30

„Oto Ja posyłam was jak owce między wilki, starajcie się zatem być przemyślni jak węże i prości jak gołębice. Strzeżcie się natomiast ludzi, gdyż będą was wydawać sądom i biczować w swoich synagogach. Ze względu na Mnie zostanie też zaprowadzeni przed namiestników i królów, na świadectwo im i poganom.” (Mt 10,16-18 BPD);

„Oto Ja was posyłam jak owce między wilki. Bądźcie więc roztropni jak węże, a nieskazitelni jak gołębie. Miejcie się na baczności przed ludźmi! Będą was wydawać sądom i w swych synagogach będą was biczować. Nawet przed namiestników i królów będą was prowadzić z mego powodu, na świadectwo im i poganom.” (Mt 10,16-18 BT);

„Nie bójcie się więc tych, którzy zabijają ciało, ale duszy zabić nie mogą! Bójcie się raczej Tego, który może wtrącić do piekła i duszę, i ciało. Czyż nie sprzedaje się dwu wróbli za jednego asa? A jednak żaden z nich nie spada na ziemię bez woli Ojca. A wy? Przecież wszystkie włosy wasze są policzone!” (Mt 10,28-30 BP);

„Nie bójcie się tych, którzy zabijają ciało, a duszy zabić nie mogą. Bójcie się raczej tego, który może i duszę, i ciało strącić do piekła na zatracenie. Czyż nie sprzedaje się za grosz pary wróbli? Tymczasem ani jeden nie spadnie na ziemię bez woli Ojca waszego. A co się was tyczy, to nawet włosy na głowach waszych wszystkie są policzone.” (Mt 10,28-30 Kow).

6. Jakiego rodzaju prześladowania doświadczają współcześni wyznawcy Jezusa? Czy jesteś gotowy na doświadczenia?