Sługa Boży – apostoł Piotr

Tekst pamięciowy: Mt 16,18

„A ja ci powiadam, że ty jesteś Piotr, i na tej opoce zbuduję Kościół mój, a bramy piekielne nie przemogą go.” (Mt 16,18 BW);

„A ja ci mówię: ty jesteś Kamieniem, a na tej opoce zbuduję mój Kościół i bramy Hadesu nie przemogą go.” (Mt 16,18 BPD).

1. W  jakich  okolicznościach  Pan  Jezus   powołał  Piotra  i   jak   odpowiedział   on   na   Jego wezwanie?
    Mt 4,18-20; Mt 19,27

„Przechadzając się wzdłuż Morza Galilejskiego, zobaczył dwóch braci: Szymona, zwanego Piotrem, i Andrzeja, jego brata, jak rzucali w morze sieć, gdyż byli rybakami. I powiedział do nich: Chodźcie za Mną, a uczynię was rybakami ludzi! Oni zaś natychmiast pozostawili sieci i poszli za Nim.” (Mt 4,18-20 BPD);

„Przechodząc obok Jeziora Galilejskiego, [Jezus] ujrzał dwóch braci: Szymona, zwanego Piotrem, i brata jego, Andrzeja, jak zarzucali sieć w jezioro; byli bowiem rybakami. I rzekł do nich: Pójdźcie za Mną, a uczynię was rybakami ludzi. Oni natychmiast, zostawiwszy sieci, poszli za Nim.” (Mt 4,18-20 BT);

„Wtedy Piotr Go zapytał: Oto my opuściliśmy wszystko i poszliśmy za Tobą, cóż więc otrzymamy?” (Mt 19,27 BP);

„Wtedy odpowiadając Piotr rzekł mu: Oto my opuściliśmy wszystko i poszliśmy za tobą; cóż za to mieć będziemy?” (Mt 19,27 BW);

„Wtedy Piotr odpowiadając rzekł do Niego: Oto my właśnie zostawiliśmy wszystko i poszliśmy za Tobą: cóż więc otrzymamy za to?” (Mt 19,27 BR).

2. Czym wyróżniał się Piotr spośród pozostałych apostołów?
    Mt 16,22.23; Jan 6,68; 13,8.9.36-38

„A Piotr, wziąwszy go na stronę, począł go upominać, mówiąc: Miej litość nad sobą, Panie! Nie przyjdzie to na ciebie. A On, obróciwszy się, rzekł Piotrowi: Idź precz ode mnie, szatanie! Jesteś mi zgorszeniem, bo nie myślisz o tym, co Boskie, lecz o tym, co ludzkie.” (Mt 16,22.23 BW);

„A Piotr wziął Go na bok i począł robić Mu wyrzuty: Panie, niech Cię Bóg broni! Nie przyjdzie to nigdy na Ciebie. Lecz On odwrócił się i rzekł do Piotra: Zejdź Mi z oczu, szatanie! Jesteś Mi zawadą, bo nie myślisz po Bożemu, lecz po ludzku.” (Mt 16,22.23 BT);

„Piotr, wziąwszy Go na bok, zaczął Go strofować: Miej litość nad sobą, Panie, to Cię nie może spotkać! A [Jezus] odwróciwszy się powiedział Piotrowi: Zejdź mi z oczu, kusicielu, nakłaniasz Mnie do złego, bo nie po bożemu myślisz, ale po ludzku.” (Mt 16,22.23 BP);

„Odpowiedział Mu Szymon Piotr: Panie, do kogo pójdziemy? Ty masz słowa życia wiecznego.” (Jan 6,68 BP);

„Rzecze mu Piotr: Przenigdy nie będziesz umywał nóg moich! Odpowiedział mu Jezus: Jeśli cię nie umyję, nie będziesz miał działu ze mną. Rzecze mu Szymon Piotr: Panie, nie tylko nogi moje, lecz i ręce, i głowę.” (Jan 13,8.9 BW);

„Piotr na to: Za nic w świecie nie będziesz mył mi nóg! A Jezus: Jeśli cię nie umyję, nie masz ze Mną działu. Szymon Piotr powiedział: Panie, nie tylko moje nogi, ale i ręce, i głowę.” (Jan 13,8.9 BPD);

„Mówi Mu Szymon Piotr: Panie, dokąd idziesz? Odrzekł mu Jezus: Tam, gdzie Ja idę, ty teraz pójść za Mną nie możesz, ale pójdziesz za Mną później. Mówi Mu Piotr: Panie, dlaczego już teraz nie mogę pójść za Tobą? Życie moje oddam za Ciebie. Jezus odpowiedział: Życie swoje oddasz za Mnie? Zaprawdę, zaprawdę, powiadam ci: Jeszcze kogut nie zapieje, a ty trzykroć się Mnie zaprzesz.” (Jan 13,36-38 BP);

„Wtedy zapytał Go Szymon Piotr: Panie, dokąd idziesz? Odpowiedział mu Jezus: Tam, dokąd Ja idę, ty teraz nie możesz pójść ze Mną, ale później pójdziesz. A Piotr na to: Panie, dlaczego już teraz nie mogę pójść z Tobą? Życie moje chcę oddać za Ciebie. I odpowiedział mu Jezus: Życie swoje chcesz oddać za Mnie? Zaprawdę, zaprawdę mówię ci, nim kur zapieje, ty się Mnie wyprzesz trzykrotnie.” (Jan 13,36-38 BR).

3. Jak zareagował, gdy uświadomił sobie, że zaparł się Jezusa?
    Łk 22,61.62

„A Pan, obróciwszy się, spojrzał na Piotra; i przypomniał sobie Piotr słowo Pana, jak do niego rzekł: Zanim kur dziś zapieje, trzykroć się mnie zaprzesz. I wyszedłszy na zewnątrz, gorzko zapłakał.” (Łk 22,61.62 BW);

„A Pan obrócił się i utkwił w Piotrze swój wzrok. Wtedy Piotrowi przypomniały się słowa Pana, jak mówił do niego: Zanim dziś kogut zapieje, trzy razy się Mnie wyprzesz. I wyszedł na zewnątrz — i gorzko zapłakał.” (Łk 22,61.62 BPD).

4. Jakie zadanie otrzymał Piotr od Jezusa?
    Jan 21,15-17

„Kiedy więc zjedli, Jezus mówi do Szymona Piotra: Szymonie, synu Jana, czy miłujesz Mnie więcej niż ci? Mówi Mu [Piotr]: Tak, Panie, Ty wiesz, że Cię kocham. Mówi mu: Paś moje baranki. Mówi mu znowu: Szymonie, synu Jana, miłujesz Mnie? Tak, Panie, Ty wiesz, że Cię kocham - odpowiada [Piotr]. Mówi mu: Paś moje owce. Mówi mu po raz trzeci: Szymonie, synu Jana, kochasz Mnie? Zasmucił się Piotr, że po raz trzeci go zapytał: Kochasz Mnie? - i mówi Mu: Panie, Ty wiesz wszystko, Ty wiesz, że Cię kocham. Mówi mu: Paś moje owce.” (Jan 21,15-17 BP);

„Gdy więc zjedli śniadanie, Jezus zapytał Szymona Piotra: Szymonie, synu Jana, czy miłujesz Mnie bardziej niż ci? Odpowiedział: Tak, Panie! Ty wiesz, że Cię kocham. (Pan) na to: Dbaj o moje jagnięta. Lecz zapytał go znów, po raz drugi: Szymonie, synu Jana, czy miłujesz Mnie? Odpowiedział: Tak, Panie! Ty wiesz, że Cię kocham. (Pan) na to: Paś moje owce. (W końcu) zapytał go po raz trzeci: Szymonie, synu Jana, czy kochasz Mnie? Piotr zasmucił się, że go (Pan) zapytał po raz trzeci: Czy kochasz Mnie? I odpowiedział: Panie! Ty wszystko wiesz, Ty wiesz, że Cię kocham. Jezus na to: Dbaj o moje owce.” (Jan 21,15-17 BPD).

5. Czy spełnił on powierzone sobie zadanie?
    Gal 2,8.9; 1 Ptr 5,1-3

„Bo Ten, który skutecznie działał przez Piotra w apostolstwie między obrzezanymi, skutecznie działał i przeze mnie między poganami - otóż, gdy poznali okazaną mi łaskę, Jakub i Kefas, i Jan, którzy są uważani za filary, podali mnie i Barnabie prawicę na dowód wspólnoty, abyśmy poszli do pogan, a oni do obrzezanych.” (Gal 2,8.9 BW);

„Bo ten, który uczynił z Piotra apostoła obrzezanych, uczynił ze mnie również apostoła pogan. Poznali też łaskę, jaka była mi dana. Więc Jakub, Kefas i Jan - których wszyscy uznają za „filary” - podali prawicę mnie i Barnabie na znak jedności: nasze pole działalności miało być wśród pogan, ich zaś wśród obrzezanych.” (Gal 2,8.9 Kow);

„Ten bowiem, który dał Piotrowi moc sprawowania posłannictwa wśród Żydów, dał ją i mnie wśród pogan - i wiedząc o łasce, jaką otrzymałem, Jakub, Kefas i Jan, uważani za filary, podali ręce mnie i Barnabie na znak wspólnoty. Myśmy mieli pójść do pogan, oni natomiast do Żydów.” (Gal 2,8.9  BP);

„Starszych więc wśród was napominam, jako również starszy i świadek cierpień Chrystusowych oraz współuczestnik chwały, która ma się objawić: Paście trzodę Bożą, która jest między wami, nie z przymusu, lecz ochotnie, po Bożemu, nie dla brzydkiego zysku, lecz z oddaniem, nie jako panujący nad tymi, którzy są wam poruczeni, lecz jako wzór dla trzody.” (1 Ptr 5,1-3 BW);

„Proszę zatem prezbiterów, którzy znajdują się wśród was, ja - także prezbiter i świadek męki Chrystusa oraz uczestnik przyszłej chwały, która ma się objawić: Paście powierzoną wam trzodę Bożą, czuwając nad nią, nie z przymusu, lecz z oddaniem, po Bożemu, nie dla brudnego zysku, lecz ze szczerej chęci, i nie jak ci, którzy dają odczuć swą władzę nad wspólnotami, ale jak ci, którzy stanowią wzór dla trzody.” (1 Ptr 5,1-3 BP).

6. W jaki sposób Piotr starał się utwierdzać wiarę pierwszych chrześcijan?
    2 Ptr 1,12-17

„Oto dlaczego będę zawsze wam przypominał o tym, choć tego świadomi jesteście i umocnieni w obecnej [wśród was] prawdzie. Uważam zaś za słuszne pobudzać waszą pamięć, dopóki jestem w tym namiocie, bo wiem, że bliskie jest zwinięcie mojego namiotu, jak to nawet Pan nasz, Jezus Chrystus, dał mi poznać. Starać się zaś będę, abyście zawsze mieli sposobność po moim odejściu o tym sobie przypominać. Nie za wymyślonymi bowiem mitami postępowaliśmy wtedy, gdy daliśmy wam poznać moc i przyjście Pana naszego, Jezusa Chrystusa, ale jako naoczni świadkowie Jego wielkości. Otrzymał bowiem od Boga Ojca cześć i chwałę, gdy taki oto głos Go doszedł od wspaniałego Majestatu: To jest mój Syn umiłowany, w którym sobie upodobałem.” (2 Ptr 1,12-17 BT);

„Dlatego zamierzam zawsze przypominać wam te sprawy, chociaż o nich wiecie i utwierdzeni jesteście w prawdzie, którą macie. Uważam zaś za rzecz słuszną, dopóki jestem w tym ciele, pobudzać was przez przypominanie, wiedząc o tym, iż rychło trzeba mi będzie rozstać się z życiem, jak mi to zresztą Pan nasz, Jezus Chrystus, objawił. Dołożę też starań, abyście także po moim odejściu stale to mieli w pamięci. Gdyż oznajmiliśmy wam moc i powtórne przyjście Pana naszego, Jezusa Chrystusa, nie opierając się na zręcznie zmyślonych baśniach, lecz jako naoczni świadkowie jego wielkości. Wziął On bowiem od Boga Ojca cześć i chwałę, gdy taki go doszedł głos od Majestatu chwały: Ten jest Syn mój umiłowany, którego sobie upodobałem.” (2 Ptr 1,12-17 BW).

7. Kto  spośród  wielu  bohaterów  wiary i sług  Bożych  jest dla Ciebie szczególnie inspirującą postacią i dlaczego?

Sługa Boży – apostoł Paweł

Tekst pamięciowy: Gal 1,1

„Paweł, apostoł nie od ludzi ani przez człowieka, lecz przez Jezusa Chrystusa i Boga Ojca, który go wzbudził z martwych.” (Gal 1,1 BW);

„Paweł - powołany na apostoła nie przez ludzi ani jakiegokolwiek człowieka, lecz przez Jezusa Chrystusa i przez Boga Ojca, który wskrzesił Go z martwych.” (Gal 1,1 BP).

1. Kim był i w jakich okolicznościach został powołany do służby Paweł?

DzAp 9,1-9

„A Saul, dysząc jeszcze groźbą i chęcią mordu przeciwko uczniom Pańskim, przyszedł do arcykapłana i prosił go o listy do synagog w Damaszku, aby mógł, jeśliby znalazł jakich zwolenników drogi Pańskiej, zarówno mężczyzn jak i kobiety, uwięzić ich i przyprowadzić do Jerozolimy. I stało się w czasie drogi, że gdy się zbliżał do Damaszku, olśniła go nagle światłość z nieba, a gdy padł na ziemię, usłyszał głos mówiący do niego: Saulu, Saulu, czemu mnie prześladujesz? I rzekł: Kto jesteś, Panie? A On: Ja jestem Jezus, którego ty prześladujesz; ale powstań i idź do miasta, tam ci powiedzą, co masz czynić. A mężowie, którzy z nim byli w drodze, stanęli oniemiali, głos bowiem słyszeli, ale nikogo nie widzieli. I podniósł się Saul z ziemi, lecz gdy otworzył oczy swoje, nic nie widział; wiodąc go tedy za rękę, zaprowadzili go do Damaszku. I przez trzy dni nie widział i nie jadł, i nie pił.” (DzAp 9,1-9 BW);

„A Szaweł siał wszędzie postrach i zionął pragnieniem zabijania uczniów Pańskich. Sam udał się do arcykapłana i poprosił o specjalne listy - pełnomocnictwa do synagog w Damaszku, aby mógł pojmać i przyprowadzić do Jerozolimy zarówno mężczyzn, jak i kobiety, zwolenników - jeśliby się okazało, że są tam tacy - tej nowej drogi życia. Był właśnie w drodze do Damaszku i znajdował się już niedaleko miasta, gdy oto poraziła go nagle światłość z nieba. Upadł na ziemię i usłyszał głos, który mówił do niego: Szawle, Szawle, dlaczego mnie prześladujesz? A on zapytał: Kim jesteś, Panie? I usłyszał w odpowiedzi: Ja jestem Jezus, którego ty prześladujesz. Podnieś się i idź, do miasta, a tam już powiedzą ci, co masz dalej czynić. Ludzie, którzy mu towarzyszli w drodze, osłupieli ze zdumienia; słyszeli bowiem jakiś głos, lecz nikogo nie widzieli. A Szaweł, gdy już podniósł się z ziemi i otworzył oczy, nic nie widział. Tak więc trzymając go za ręce, wprowadzono go do Damaszku, gdzie przez trzy dni nic nie widział i nie jadł ani nie pił.” (DzAp 9,1-9 BR).

2. Jak Paweł zareagował na wezwanie Pana Jezusa?

DzAp 26,19.20

„Dlatego też, królu Agryppo, nie byłem nieposłuszny temu widzeniu z nieba, ale najpierw tym w Damaszku, następnie w Jerozolimie, potem na całym obszarze Judy i wśród pogan głosiłem, aby się opamiętali, zwrócili do Boga i spełniali uczynki godne opamiętania.” (DzAp 26,19.20 BPD);

„Temu widzeniu z nieba nie mogłem się sprzeciwić, królu Agryppo! Lecz nawoływałem najpierw mieszkańców Damaszku i Jerozolimy, a potem całej ziemi judzkiej, i pogan, aby pokutowali i nawracali się do Boga, i pełnili uczynki godne pokuty.” (DzAp 26,19.20 BT).

3. Jakie były efekty służby apostoła Pawła?

DzAp 14,1.21

„W Ikonium zaś stało się tak samo. Weszli do synagogi Żydów i przemówili w taki sposób, że uwierzył liczny tłum zarówno Żydów jak i Greków. (…) Po ogłoszeniu dobrej nowiny także temu miastu, i pozyskaniu znacznej liczby uczniów i wrócili do Listry, Ikonium i Antiochii. (DzAp 14,1.21 BPD);

„W Ikonium również weszli najpierw do synagogi żydowskiej i głosili swoją naukę, wskutek czego nawróciło się wielu Żydów i pogan. (…) gdzie głosili przez jakiś czas Ewangelię, zyskując sobie wielu uczniów. Potem ruszyli w drogę powrotną przez Listrę i Ikonium do Antiochii. (DzAp 14,1.21 BR).

4. Jakie doświadczenia nie omijały tego sługi Bożego i do jakich poświęceń był gotów?

DzAp 9,29; 20,23; DzAp 20,19; Rz 9,1-3

„Przemawiał też i rozprawiał z hellenistami, którzy usiłowali go zgładzić.” (DzAp 9,29 BT);

„Lecz także śmiało mówił w Imieniu Pana Jezusa, gadając oraz dyskutując z hellenistami; zaś oni usiłowali go zgładzić.” (DzAp 9,29 NBG);

„To jedno wiem, bo o tym zapewnia mnie Duch Święty w każdym mieście, że czeka mnie prześladowanie i więzienie.” (DzAp 20,23 BP);

„Jedno wiem na pewno: czeka mnie tam nowe uwięzienie i liczne utrapienia, co zapowiada mi Duch Święty w każdym mieście.” (DzAp 20,23 BR);

„Jak służyłem Panu z całym oddaniem we łzach, doświadczeniach i zasadzkach, jakie na mnie zgotowali Żydzi.” (DzAp 20,19 BP);

„I jak służyłem Panu z całą pokorą wśród łez i doświadczeń, które na mnie przychodziły z powodu zasadzek Żydów.” (DzAp 20,19 BW);

„Prawdę mówię w Chrystusie, nie kłamię, a poświadcza mi to sumienie moje w Duchu Świętym, że mam wielki smutek i nieustanny ból w sercu swoim. Albowiem ja sam gotów byłem modlić się o to, by być odłączony od Chrystusa za braci moich, krewnych moich według ciała.” (Rz 9,1-3 BW);

„Mówię prawdę - Chrystus mi świadkiem - nie kłamię, świadczy za mną moje sumienie wraz z Duchem Świętym, że opanował mnie wielki smutek, a w sercu zapanował niezmierny ból. Ja sam bowiem chciałbym przyjąć na siebie przekleństwo i odsunięcie od Chrystusa za braci moich, należących do mego narodu.” (Rz 9,1-3 BP).

5. Co było głównym celem życia Pawła?

DzAp 20,24; 2 Tym 4,6-8

„Lecz ja nie cenię sobie ponad miarę swego życia, bylebym dobiegł do mety i wypełnił zadanie, które otrzymałem od Pana Jezusa, [to jest] dał świadectwo o Ewangelii, która jest darem Bożym.” (DzAp 20,24 BP);

„Lecz o życiu moim mówić nie warto i nie przywiązuję do niego wagi, bylebym tylko dokonał biegu mego i służby, którą przyjąłem od Pana Jezusa, żeby składać świadectwo o ewangelii łaski Bożej.” (DzAp 20,24 BW);

„Bo ja już mam złożyć życie swoje w ofierze, nadszedł czas mojego odejścia. Stoczyłem piękną walkę, bieg ukończyłem, wiary dochowałem. Teraz już czeka mnie wieniec sprawiedliwości. W owym Dniu poda mi go Pan, sprawiedliwy Sędzia, a poda nie tylko mnie, ale wszystkim, którzy umiłowali Jego przyjście.” (2 Tym 4,6-8 BP);

„Albowiem już niebawem będę złożony w ofierze, a czas rozstania mego z życiem nadszedł. Dobry bój bojowałem, biegu dokonałem, wiarę zachowałem; a teraz oczekuje mnie wieniec sprawiedliwości, który mi w owym dniu da Pan, sędzia sprawiedliwy, a nie tylko mnie, lecz i wszystkim, którzy umiłowali przyjście Jego.” (2 Tym 4,6-8 BW).

6. Jak bardzo był on zaangażowany w rozwój Kościoła i jego prawidłowe funkcjonowanie?

Kol 1,24-29

„Teraz raduję się z cierpień, które za was znoszę i dopełniam na ciele moim niedostatku udręk Chrystusowych za ciało jego, którym jest Kościół. Tego Kościoła sługą zostałem zgodnie z postanowieniem Boga, powziętym co do mnie ze względu na was, abym w pełni rozgłosił Słowo Boże, tajemnicę, zakrytą od wieków i od pokoleń, a teraz objawioną świętym jego. Im to chciał Bóg dać poznać, jak wielkie jest między poganami bogactwo chwały tej tajemnicy, którą jest Chrystus w was, nadzieja chwały. Jego to zwiastujemy, napominając i nauczając każdego człowieka we wszelkiej mądrości, aby stawić go doskonałym w Chrystusie Jezusie; nad tym też pracuję, walcząc w mocy jego, która skutecznie we mnie działa.” (Kol 1,24-29 BW);

„Teraz raduję się z utrapień, które znoszę za was, oraz z tego, że ja sam w sobie przez nie dopełniam cierpień Chrystusa dla dobra Jego Ciała, którym jest Kościół. Jego sługą jestem na mocy powierzonego mi przez Boga włodarstwa. Mam przekazać wam całą pełnię słowa Bożego. Tajemnica dla [dawnych] wieków i pokoleń zakryta, teraz została objawiona Jego świętym. Im Bóg zechciał oznajmić, co za bogactwo chwały zawiera dla pogan ta tajemnica. Jest nią Chrystus pośród nas, nadzieja chwały! Jego my zwiastujemy, nauczając każdego człowieka i napominając z całą mądrością, by go doprowadzić do doskonałości w Chrystusie. Dla tego celu trudzę się i walczę, wsparty Jego mocą, która silnie we mnie działa.” (Kol 1,24-29 BP). 

Słudzy Boży – prorocy

Tekst pamięciowy: Jer 35,15

„I posyłam do was nieustannie i gorliwie wszystkie moje sługi, proroków, mówiąc: Zawróćcie każdy ze swojej złej drogi i poprawcie swoje uczynki, a nie chodźcie za cudzymi bogami, aby im służyć, a będziecie mieszkać na ziemi, którą dałem wam i waszym ojcom; lecz nie nakłoniliście swojego ucha i nie usłuchaliście mnie.” (Jer 35,15 BW);

„Posyłałem więc do was, ciągle na nowo i niestrudzenie, tylu moich sług - proroków, żeby do was wołali: Niech każdy zawróci ze swej przewrotnej drogi! Odmieńcie wszyscy wasze postępowanie, nie chodźcie za obcymi bogami, aby się im kłaniać! Jeśli tak uczynicie, będziecie mogli pozostać na ziemi, którą dałem kiedyś waszym ojcom. Ale wyście nie nadstawiali uszu ku ich słowom, wcale nie słuchaliście!” (Jer 35,15 BR).

1. Jakie były główne zadania proroków?

Iz 1,2.10.18-20; Jer 15,2.3; 1 Ptr 1,10.11

„Słuchajcie, niebiosa, nakłoń uszu, ziemio, bo Jahwe przemawia! - Jam synów wychował i wyniósł wysoko, lecz ci mnie zdradzili.” (Iz 1,2 BP);

„Słuchajcie niebiosa i podaj ucho ziemio, ponieważ przemawia WIEKUISTY! Wychowałem oraz wyniosłem synów, a oni Mi się sprzeniewierzyli.” (Iz 1,2 NBG);

„Posłuchajcie tego, co mówi Pan, o wy przywódcy Sodomy! Weź sobie do serca prawo naszego Boga o ty ludu Gomory!” (Iz 1,10 BR);

„Słuchajcie słów Jahwe, książęta Sodomy! Nakłoń uszu, ludu Gomory, by słuchać praw Boga naszego!” (Iz 1,10 BP);

„Chodźcie, rozsądźmy - mówi Jahwe. Choć grzechy wasze są niby szkarłat, jednak jak śnieg wybieleją; choć są jak purpura czerwone, jak wełna staną się [białe]. Jeśli zechcecie dać posłuch, dóbr ziemi zażywać będziecie. Lecz jeśli będziecie oporni i krnąbrni, zginiecie niechybnie od miecza. - Zaiste, [to] usta Jahwe wyrzekły.” (Iz 1,18-20 BP);

„Chodźcie i spór ze Mną wiedźcie! - mówi Pan. Choćby wasze grzechy były jak szkarłat, jak śnieg wybieleją; choćby były czerwone jak purpura, staną się [białe] jak wełna. Jeżeli będziecie ulegli i posłuszni, dóbr ziemskich będziecie zażywać. Ale jeśli się zatniecie w oporze, miecz was wytępi. Albowiem usta Pańskie [to] wyrzekły.” (Iz 1,18-20 BT);

„A gdyby rzekli do ciebie: Dokąd mamy pójść? to odpowiedz im: Tak mówi Pan:Kto przeznaczony na śmierć - na śmierć! Kto na miecz - na miecz! Kto na głód - na głód! Kto na niewolę - do niewoli! I wyznaczę dla nich cztery rodzaje kar, mówi Pan: Miecz do zabijania, psy do rozrywania, ptactwo niebieskie i zwierzęta polne do pożerania i niszczenia.” (Jer 15,2.3 BW);

„A gdyby do ciebie powiedzieli: Dokąd mamy pójść? Wtedy im oświadcz: Tak mówi WIEKUISTY: Kto na śmierć do śmierci, kto pod miecz do miecza, kto na głód do głodu, a kto w niewolę do niewoli! Wyznaczę im cztery rodzaje mówi WIEKUISTY: Miecz do zabijania, psy do szarpania, ptactwo nieba oraz zwierzęta ziemi do pożerania i tępienia.” (Jer 15,2.3 NBG);

„Tego zbawienia poszukiwali i wypatrywali prorocy, którzy zapowiedzieli mającą się wam okazać łaskę, chcąc dociec, na który albo na jaki to czas wskazywał obecny w nich Duch Chrystusa, przepowiadający mające dotknąć Chrystusa cierpienia, i następującą po nich chwałę.” (1 Ptr 1,10.11 BPD);

„Sprawę owego zbawienia badali dokładnie prorocy, czyli ci, którzy mówili już dawno o łasce, jaką wy dopiero mieliście otrzymać. Zastanawiali się nad tym, jaki będzie ów czas, na który wskazywał działający przez nich Duch Chrystusa. On to przepowiadał mające przyjść na Chrystusa naprzód cierpienie, a potem chwalebne wywyższenie.” (1 Ptr 1,10.11 BR).

2. Na co byli narażani ci mężowie Boży?

1 Krl 19,10; 22,26.27; Jer 20,1.2; 38,6

„A on odpowiedział: Zapałałem gorliwością o [sprawy] Jahwe, Boga Zastępów, gdyż synowie Izraela odstąpili od Twojego przymierza, powywracali Twoje ołtarze, mieczem wycięli Twoich proroków. Ocalałem ja jeden, ale i moje życie jest bardzo zagrożone.” (1 Krl 19,10 BR);

„A on odpowiedział: Gorliwie stawałem w obronie Pana, Boga Zastępów, gdyż synowie izraelscy porzucili przymierze z tobą, poburzyli twoje ołtarze, a twoich proroków wybili mieczem. Pozostałem tylko ja sam, lecz i tak nastają na moje życie, aby mi je odebrać.” (1 Krl 19,10 BW);

„Król izraelski zaś rozkazał: Weź Micheasza i każ go zaprowadzić do Amona, dowódcy miasta, i do syna królewskiego, Joasza, i powiedz: Tak rzekł król: Wtrąćcie go do więzienia i żywcie go chlebem i wodą jak najskąpiej aż do mego powrotu w pokoju.” (1 Krl 22,26.27 BT);

„Tymczasem Paszchur, kapłan, syn Immera, przełożony straży Świątyni Pańskiej, usłyszawszy słowa Jeremiasza, kazał proroka wychłostać i wtrącić do więzienia, które się znajdowało przy bramie Beniamina, w jej górnej części, już w obrębie Świątyni Pańskiej.” (Jer 20,1.2 BR);

„A kapłan Paszchur, syn Immera, naczelny nadzorca w świątyni Pana, słuchał Jeremiasza prorokującego te słowa. I Paszchur kazał proroka Jeremiasza wychłostać, i zakuł w dyby, które były w Górnej Bramie Beniamina przy świątyni Pana.” (Jer 20,1.2 BW);

„Wzięli więc Jeremiasza i wtrącili go, spuszczając na linach, do cysterny Malkiasza, syna królewskiego, która się znajdowała na dziedzińcu wartowni. W cysternie zaś nie było wody, lecz błoto; zanurzył się więc Jeremiasz w błocie.” (Jer 38,6 BT);

„Rzucili się więc na Jeremiasza i wtrącili go, spuszczając na sznurach, do cysterny syna królewskiego Malkiasza, znajdującej się na dziedzińcu strażnicy. W cysternie nie było już wody, tylko błoto, w które zapadł się Jeremiasz.” (Jer 38,6 BR).

3. Co o losie proroków mówił Pan Jezus?

Mt 23,30-35

„I mówicie: Gdybyśmy żyli za dni ojców naszych, nie bylibyśmy ich wspólnikami w przelaniu krwi proroków. A tak wystawiacie sobie świadectwo, że jesteście synami tych, którzy mordowali proroków. Wy też dopełnijcie miary ojców waszych. Węże! Plemię żmijowe! Jakże będziecie mogli ujść przed sądem ognia piekielnego? Oto dlatego Ja posyłam do was proroków i mędrców, i uczonych w Piśmie, a z nich niektórych będziecie zabijać i krzyżować, innych znowu będziecie biczować w waszych synagogach i przepędzać z miasta do miasta. Aby obciążyła was cała sprawiedliwa krew, przelana na ziemi - od krwi sprawiedliwego Abla aż do krwi Zachariasza, syna Barachiaszowego, którego zabiliście między świątynią a ołtarzem.” (Mt 23,30-35 BW);

„Oraz mówicie: Gdybyśmy żyli za czasów naszych przodków, nie bylibyśmy ich wspólnikami w zabójstwie proroków. Przez to sami przyznajecie, że jesteście potomkami tych, którzy mordowali proroków. Dopełnijcie i wy miary waszych przodków! Węże, plemię żmijowe, jak wy możecie ujść potępienia w piekle? Dlatego oto Ja posyłam do was proroków, mędrców i uczonych. Jednych z nich zabijecie i ukrzyżujecie; innych będziecie biczować w waszych synagogach i przepędzać z miasta do miasta. Tak spadnie na was cała krew niewinna, przelana na ziemi, począwszy od krwi Abla sprawiedliwego aż do krwi Zachariasza, syna Barachiasza, którego zamordowaliście między przybytkiem a ołtarzem.” (Mt 23,30-35 BT).

4. Jaki był ostateczny los wielu z nich?

Hbr 11,37

„Byli kamienowani, paleni, przerzynani piłą, zabijani mieczem, błąkali się w owczych i kozich skórach, wyzuci ze wszystkiego, uciskani, poniewierani.” (Hbr 11,37 BW);

„Kamienowano ich, męczono, przecinano piłą, mieczem mordowanego. Przyodziani w owcze i kozie skóry, tułali się bezdomni, wyzuci ze wszystkiego, prześladowani, poniewierani.” (Hbr 11,37 Kow).

5. Jakie znaczenie dla naszej wiary mają słowa proroków i historie ich życia?

Ef 2,20

„Zbudowani na fundamencie apostołów i proroków, którego kamieniem węgielnym jest sam Chrystus Jezus.” (Ef 2,20);

„[Wy również] jesteście budowlą wzniesioną na fundamencie, który tworzą apostołowie i prorocy, wsparci o ten kamień węgielny, którym jest sam Jezus Chrystus.” (Ef 2,20 BR).

6. Kogo Pan Jezus uznał za największego z proroków?

Mt 11,11

„Zaprawdę powiadam wam: Nie powstał z tych, którzy z niewiast się rodzą, większy od Jana Chrzciciela, ale najmniejszy w Królestwie Niebios większy jest niż on.” (Mt 11,11 BW);

„Zaprawdęć wam powiedam, że między tymi, którzy się z niewiast rodzą, nie powstał żaden więczszy nad Jana Krzciciela. Ale ten, który jest namniejszym w Królestwie niebieskiem, więczszy jest niźli on.” (Mt 11,11 BB).

Sługa Boży – Jozue

Tekst pamięciowy: Joz 24,29

„Po tych wydarzeniach umarł Jozue, syn Nuna, sługa Pana, mając sto dziesięć lat.” (Joz 24,29 BW);

„Po tych wydarzeniach umarł Jozue, syn Nuna, sługa Jahwe, licząc sto dziesięć lat.” (Joz 24,29 BP).

1. Jakie polecenie otrzymał Jozue?

4 Mjż 13,1.2.16

„Potem WIEKUISTY oświadczył Mojżeszowi, mówiąc: Wyślij mężów, by przepatrzyli ziemię Kanaan, którą oddaję synom Israela. Poślecie po jednym mężu z każdego pokolenia ich ojców, wszystkich z dostojniejszych między nimi.” (4 Mjż 13,1.2 NBG);

„Odezwał się znowu Pan do Mojżesza tymi słowami: Poślij ludzi, aby zbadali kraj Kanaan, który chcę dać synom Izraela. Wyślecie po jednym z każdego pokolenia ich przodków, tych wszystkich, którzy są w nich książętami.” (4 Mjż 13,1.2 BT);

„Jahwe przemówił do Mojżesza w te słowa: Wyślij ludzi, żeby dokonali rozpoznania w krainie kananejskiej, którą daję synom Izraela. Wyślecie na zwiad po jednym człowieku z każdego pokolenia. Wysłannikami niech będą przywódcy poszczególnych pokoleń.” (4 Mjż 13,1.2 BR);

„Oto imiona mężów, których wysłał Mojżesz w celu poznania tej ziemi. A Hoszei, synowi Nuna, nadał Mojżesz imię Jozue.” (4 Mjż 13,16 BP);

„Takie były imiona tych, których Mojżesz wysłał na zwiad do ziemi kananejskiej. Ozeaszowi, synowi Nuna, nadał też Mojżesz imię Jozue.” (4 Mjż 13,16 BR).

2. Gdzie przebywał Jozue zanim Bóg powołał go do prowadzenia Izraelitów?

2 Mjż 24,13; 33,11

„Wstał więc Mojżesz i Jozue, jego sługa, i wstąpił Mojżesz na górę Bożą.” (2 Mjż 24,13 BW);

„Wstał więc Mojżesz i Jozue, jego pomocnik, i wstąpił Mojżesz na Górę Bożą.” (2 Mjż 24,12 BT);

„I rozmawiał Pan z Mojżeszem twarzą w twarz, tak jak człowiek rozmawia ze swoim przyjacielem, po czym wracał Mojżesz do obozu, podczas gdy młody sługa jego, Jozue, syn Nuna, nie oddalał się z Namiotu.” (2 Mjż 33,11 BW);

„A Jahwe rozmawiał z Mojżeszem twarzą w twarz, tak jak człowiek rozmawia ze swoim przyjacielem. Potem wracał Mojżesz do obozowiska. Tylko jego sługa Jozue, syn Nuna, młody człowiek, nie wychodził z namiotu.” (2 Mjż 33,11 BR);

„A WIEKUISTY rozmawiał z Mojżeszem twarzą w twarz, jakby ktoś rozmawiał ze swoim towarzyszem, i potem wracał do obozu. Zaś jego sługa Jezus, młodzieniec, syn Nuna, nie odstępował od Przybytku.” (2 Mjż 33,11 NBG).

3. Jakiego ducha posiadał Jozue i jakie złożył świadectwo, gdy wrócił z innymi wywiadowcami z Kanaanu?

4 Mjż 14,6-9

„Jozue zaś, syn Nuna, i Kaleb, syn Jefunnego, [dwaj] spośród tych, którzy badali ziemię [Kanaan], rozdarli swe szaty i tak przemówili do całej społeczności Izraelitów: Kraj, po którym wędrowaliśmy, aby go poznać, jest krajem wspaniałym! Jeśli Jahwe będzie nam sprzyjać, wprowadzi nas do tego kraju i da nam tę ziemię mlekiem i miodem płynącą. Tylko nie buntujcie się przeciw Jahwe! A nie lękajcie się ludu tej ziemi, bo oni [staną się] naszym łupem. Obrońca ich odstąpi od nich, a z nami jest Jahwe. Nie lękajcie się ich!” (4 Mjż 14,6-9 BP);

„A Jezus, syn Nuna i Kaleb, syn Jefunny, ci z wywiadowców ziemi, rozdarli swoje szaty i powiedzieli do całego zboru synów Israela, mówiąc: Ziemia, którą przeszliśmy, by ją przepatrzeć to dobra ziemia, bardzo dobra. Jeśli upodoba nas Sobie WIEKUISTY wtedy nas zaprowadzi do tej ziemi i nam ją odda; tą ziemię, co opływa mlekiem i miodem. Tylko nie bądźcie przekorni WIEKUISTEMU i nie bójcie się ludu tej ziemi, bo oni będą naszą strawą; odstąpił od nich ich cień, bo WIEKUISTY jest z nami; nie obawiajcie się ich!” (4 Mjż 14,6-9 NBG).

4. Kto ustanowił Jozuego przywódcą w miejsce Mojżesza?

4 Mjż 27,18-23

„I rzekł Pan do Mojżesza: Weź Jozuego, syna Nuna, męża obdarzonego duchem, i połóż na nim swoją rękę. I postaw go przed Eleazarem, kapłanem, i przed całym zborem, i na ich oczach ustanów go wodzem, złóż na niego część swojego dostojeństwa, aby mu byli posłuszni wszyscy w zborze synów izraelskich. Lecz przed Eleazara, kapłana, on przychodzić będzie, a ten będzie pytał dla niego Pana o wyrok urim. Na jego słowo będą wychodzić i na jego słowo wchodzić, on a z nim wszyscy synowie izraelscy i cały zbór. I uczynił Mojżesz, jak mu rozkazał Pan: Wziął Jozuego i kazał mu stanąć przed Eleazarem, kapłanem, i przed całym zborem, i położył na nim swoją rękę, i ustanowił go wodzem, jak Pan powiedział przez Mojżesza.” (4 Mjż 27,18-23 BW);

„Na to odrzekł Jahwe do Mojżesza: Weź Jozuego, syna Nuna, męża, w którym mieszka duch [Pana], i połóż na niego twoją rękę. Przedstawisz go kapłanowi Eleazarowi i całemu zgromadzeniu i na ich oczach wprowadzisz go na urząd. Jemu przekażesz część twojej władzy i polecisz, żeby całe zgromadzenie synów Izraela było mu posłuszne. On zaś niech się zbliży do kapłana Eleazara, który zasięgnie w jego sprawie rady za pomocą urim i tummim. Na rozkaz Jozuego będą wychodzić i wracać razem z nim wszyscy synowie Izraela, to jest całe zgromadzenie. I uczynił Mojżesz wszystko tak, jak mu nakazał Jahwe: wziął Jozuego, przedstawił go kapłanowi Eleazarowi i całemu zgromadzeniu. I położywszy nań swoje ręce, wprowadził go na urząd, tak jak to Jahwe polecił Mojżeszowi.” (4 Mjż 27,18-23 BR).

5. Jakie zapewnienie otrzymał Jozue od Boga?

Joz 1,1-9

„Po śmierci Mojżesza, sługi Jahwe, przemówił Jahwe do Jozuego, syna Nuna, pomocnika Mojżesza, tymi słowy: Mojżesz, sługa mój, umarł; ty zaś powstań teraz i przepraw się razem z tym całym ludem przez Jordan do ziemi, którą Ja daję synom Izraela. Każde miejsce, na którym stanie noga wasza, oddaję wam, jak to przyrzekłem Mojżeszowi. Granice [ziemi] waszej rozciągać się będą od pustym i Libanu aż po Wielką Rzekę, rzekę Eufrat; obejmą cały kraj Chittytów, aż po Wielkie Morze na zachodzie. Nikt się nie ostoi przed tobą po wszystkie dni twego życia. Jak byłem z Mojżeszem, tak i z tobą będę; nie odstąpię od ciebie ani cię nie opuszczę. Bądź mężny i wytrwały, albowiem ty dasz ludowi w posiadanie ziemię, którą poprzysiągłem dać ich ojcom. Bądź mężny i wytrwały, abyś dokładnie wypełniał wszystkie nakazy Prawa, które ci przekazał sługa mój, Mojżesz. Nie odstępuj od nich ani na prawo, ani na lewo, aby ci się wiodło we wszystkich twoich poczynaniach. Niech Księga tego Prawa nie schodzi z ust twoich; rozważaj ją we dnie i w nocy, abyś przestrzegał i wypełniał wszystko co w niej napisane, bo tylko wtedy powiodą się wszystkie twoje poczynania i wykażesz swoją roztropność. Czyż nie nakazałem ci: Bądź mężny i wytrwały? Nie bój się więc, ani się nie lękaj, albowiem Jahwe, twój Bóg, będzie z tobą wszędzie, dokądkolwiek się zwrócisz.” (Joz 1,1-9 BP).

6. O co zadbał Jozue, gdy zbliżał się do kresu swojego życia?

2 Tym 2,1-7.15

„Ty więc, moje dziecko, nabieraj mocy dzięki łasce, która jest w Chrystusie Jezusie, a to, co usłyszałeś ode mnie za pośrednictwem wielu świadków, przekaż wiarygodnym ludziom, którzy będą zdolni nauczać też innych. Bierz udział w trudach i przeciwnościach jako dobry żołnierz Chrystusa Jezusa. Nikt walczący po żołniersku nie wikła się w zabiegi około utrzymania, żeby się spodobać temu, kto go zaciągnął. Również jeżeli ktoś staje do zapasów, otrzymuje wieniec tylko [wtedy], gdy walczył przepisowo. Rolnik, który się trudzi, pierwszy powinien korzystać z plonów. Rozważaj, co mówię, albowiem Pan da ci zrozumienie we wszystkim. (…) Staraj się, byś sam stanął przed Bogiem jako godny uznania pracownik, który nie przynosi wstydu, trzymając się prostej linii prawdy ” (2 Tym 2,1-7.15 BT);

„Niech łaska Chrystusa umacnia cię, moje dziecko, a to, co usłyszałeś ode mnie - wobec wielu świadków - przekazuj ludziom godnym zaufania, którzy będą zdolni nauczać także innych. Znoś razem ze mną trudy jak dobry żołnierz Chrystusa Jezusa. Nikt, zaciągając się do wojska, nie zajmuje się swymi zwykłymi sprawami, jeśli chce zadowolić tego, kto go do wojska zaciągnął. I jeśli ktoś staje do zawodów, nie zdobywa wieńca, jeżeli nie walczył zgodnie z przepisami. Rolnik, który się trudzi, powinien pierwszy korzystać z plonów. Pomyśl nad tym, co mówię. A Pan ci pozwoli wszystko zrozumieć. (…) Staraj się stanąć przed Bogiem jak wypróbowany pracownik, nie przynoszący wstydu, przestrzegający wiernie prawdziwej nauki. ” (2 Tym 2,1-7.15 BP);

„Staraj się usilnie o to, abyś mógł stanąć przed Bogiem jako wypróbowany i nienaganny pracownik, który wykłada należycie słowo prawdy.” (2 Tym 2,15 BW);

„Postaraj się stanąć przed Bogiem jako wypróbowany, jako pracownik, którego nie trzeba się wstydzić, prawidłowo wyjaśniający Słowo prawdy.” (2 Tym 2,15 BPD).

7. Jakie świadectwo o Jozuem zawarte jest w Biblii – czy wypełnił on powierzone mu zadanie?

Joz 24,13-28

„Oddałem wam ziemię, której nie uprawialiście, i miasta, których nie budowaliście i zamieszkaliście w nich; spożywacie też owoc ze szczepów winnych i oliwek, których nie sadziliście. Bójcie się więc Jahwe i służcie Mu szczerze i wiernie. Odrzućcie bogów, którym służyli ojcowie wasi z tamtej strony Rzeki i w Egipcie, a służcie Jahwe. Gdybyście jednak nie chcieli służyć Jahwe, wybierajcie dzisiaj, komu chcecie służyć: bogom, którym służyli ojcowie wasi z tamtej strony Rzeki, czy też bogom Amorytów, w których kraju mieszkacie; ja i mój dom będziemy służyć Jahwe. Odpowiedział lud: Daleka jest od nas myśl, żebyśmy odstąpili od Jahwe, by służyć bogom obcym. Jahwe to bowiem, nasz Bóg, wyprowadził nas i ojców naszych z Egiptu, z domu niewoli, i On dokonał na oczach naszych wielkich cudów, strzegł nas podczas całej drogi, którą musieliśmy przejść, i pośród wszystkich ludów, przez których [ziemie] ciągnęliśmy. Jahwe także wypędził przed nami wszystkie ludy, a także Amorytów, którzy zamieszkiwali ten kraj. My również chcemy służyć Jahwe, bo On jest naszym Bogiem. Rzekł Jozue ludowi: Wy nie będziecie zdolni służyć Jahwe, bo On jest Bogiem świętym, Bogiem zazdrosnym, który nie przebaczy występków ani grzechów waszych. Jeżeli odstąpicie od Jahwe, by służyć bogom obcym, odwróci się od was, przywiedzie na was nieszczęście i wytraci was, chociaż przedtem wyświadczał wam dobrodziejstwa. Lud jednak odpowiedział Jozuemu: Nie [stanie się to], bo chcemy służyć Jahwe. Wtedy rzekł Jozue do ludu: Sami jesteście świadkami przeciw sobie, że wybraliście Jahwe, aby mu służyć. Odpowiedzieli mu: Jesteśmy świadkami. Usuńcie więc spośród was bogów obcych i zwróćcie wasze serca do Jahwe, Boga Izraela. I odpowiedział lud Jozuemu: Jahwe, naszemu Bogu, chcemy służyć i słuchać Jego głosu. Tak zawarł Jozue w owym dniu przymierze za lud i nadał mu w Sychem Prawo i przykazania. Jozue zapisał te wydarzenia w Księdze Prawa Bożego. Potem wziął ogromny kamień i ustawił go tam pod terebintem w miejscu poświęconym Jahwe. Rzekł wówczas Jozue do całego ludu: Oto kamień ten będzie świadkiem dla nas, słyszał bowiem wszystkie słowa, które Jahwe mówił do nas. Będzie on również świadkiem przeciw wam, byście się nie zaparli waszego Boga. Następnie odesłał Jozue lud, i każdy powrócił do swojej posiadłości.” (Joz 24,13-28 BP);

„Dałem wam ziemię, nad którą się nie mozoliliście, miasta, których nie budowaliście, a jednak w nich zamieszkaliście, jecie zaś z winnic i drzew oliwnych, których nie sadziliście. Oddajcie tedy Panu zbożną cześć i służcie mu szczerze i wiernie: usuńcie bogów, którym służyli wasi ojcowie za Rzeką i w Egipcie, a służcie Panu. A jeśliby się wam wydawało, że źle jest służyć Panu, to wybierzcie sobie dzisiaj, komu będziecie służyć: czy bogom, którym służyli wasi ojcowie, gdy byli za Rzeką, czy też bogom amorejskim, w których ziemi teraz mieszkacie. Lecz ja i dom mój służyć będziemy Panu. I odpowiedział lud tymi słowy: Niech nas Bóg uchowa od tego, abyśmy mieli opuścić Pana, a służyć innym bogom. Gdyż to Pan, Bóg nasz, wyprowadził nas i naszych ojców z ziemi egipskiej, z domu niewoli, i On uczynił na naszych oczach te wielkie cuda, i strzegł nas przez całą tę drogę, którą szliśmy, i wśród wszystkich ludów, wśród których ciągnęliśmy. I wypędził Pan przed nami wszystkie ludy, i Amorejczyków, mieszkających w tej ziemi; więc także my służyć będziemy Panu, gdyż On jest Bogiem naszym. I rzekł Jozue do ludu: Nie możecie służyć Panu, gdyż jest On Bogiem świętym, Bogiem zazdrosnym, nie odpuści wam przewinień i grzechów waszych. Jeżeli opuścicie Pana i służyć będziecie obcym bogom, to On odwróci się, sprowadzi na was nieszczęście i wygubi was, chociaż przedtem wyświadczał wam dobrodziejstwa. Lecz lud rzekł do Jozuego: Nie tak, ale Panu służyć będziemy. Wtedy Jozue rzekł do ludu: Wy sami jesteście świadkami przeciwko sobie, że obraliście sobie Pana, aby mu służyć. A oni odpowiedzieli: Jesteśmy świadkami. A on na to: Usuńcie tedy obcych bogów, którzy są pośród was i skłońcie serca wasze do Pana, Boga Izraela. I rzekł lud do Jozuego: Panu, Bogu naszemu, służyć będziemy i głosu jego słuchać. I zawarł Jozue tego dnia przymierze z ludem, i nadał mu w Sychem przepisy i prawo. Jozue spisał też te słowa w księdze zakonu Bożego oraz wziął wielki kamień i postawił go tam pod dębem, który był przy świątyni Pana. Wtedy Jozue rzekł do całego ludu: Oto ten kamień będzie świadkiem przeciwko nam, gdyż słyszał wszystkie słowa Pana, którymi On do nas przemówił; będzie też świadkiem przeciwko wam, abyście się nie zaparli Boga waszego. Potem Jozue odprawił lud, każdego do jego posiadłości.” (Joz 24,13-28 BW).